EEN WOORD OVER DEN SCHOOLSTRIJD TER INLEIDING. 
De schoolstrijd is opgekomen eigenlijk na 't jaar 1842. 
Vóór dien was de z.g. openbare school nièt-on-christelijk. Voor 1795 zelfs was de school vrijwel uitsluitend zaak van de kerk. De Dordsche Synode reeds hield zich met het onderwijs bezig. Ieder, die ook maar eenigermate bekend is met onze schoolgeschiedenis, moét de bewering als zou de kerk — en de kerkelijke partijen — aan de ontwikkeling der jeugd vijandig gezind zijn, schouderophalend beantwoorden. 
Integendeel, de kerk, en het Bijbelsche Christendom in het algemeen, hebben ontwikkeling altijd op hoogen prijs gesteld. 
Niet élke ontwikkeling. 
Krachtens zijn geestelijk karakter, heeft het Christendom zich moéten verzetten tegen eenzijdige verstandsontwikkeling, met verwaarloozing der karaktervorming. Niet met elke dusgenaamde wetenschap werd dadelijk gedweept. Bedachtzaam voortgaan, was voor de Christenheid, die langzamerhand een macht van eeuwen werd, taak. Maar voortgeschreden is het, ook dan, als de tegenstanders meenden, het een belangrijken zet achteruit te geven. 
Zoodra dan ook, door het toenemend ongeloof, de school wordt gesloten voor Gods Woord, gaan de Christenen, die de geheel eenige beteekenis van 's Heeren Woord voor de opvoeding erkennen, wegen zoeken om dat Woord ongehinderd zijn loop te hergeven. 
Men zag al spoedig in, dat, zou zulks gebeuren, de school aan de macht van den Staat moest onttrokken, en aan de natuurlijke macht, de ouders, moest teruggegeven worden. Allereerst moest dus de strijd gestreden om „vrijheid van onderwijs". Groen van Prinsterer bond, bijna alléén staand, dien strijd aan. Reeds in 1840 vroeg hij „om vrijheid van onderwijs en splitsing der openbare school naar de gezindten." In het toen reeds opkomende streven naar „neutraliteit" zag hij den ondergang van het Christelijk Nationaal karakter van ons volk. 
Lang was hij een eenzaam strijder en getuige; maar zijn